Tot çò qui cau tà avançar mei enlà dens la lenga !
Qué har dab lo vaisherèr de la mairbona ? E de l'arrengada de libes qui ne legeram pas mei ?
Qu'avem la cuenta aquesta dessús quan devem desencombrar l'ostau deus ajòus o quan nse mudam. Ua solucion : que ns'ac podem tot véner a ua brocanta o méter au susdíser.
Qu'estiman que la chifra d'ahars deu mercat de l'ocasion ei haut o baish de 7 miliards d'euros en França. Lo monde que s'ahuecan tad aquesta activitat per ua arram de rasons : nostalgia, ecologia o simplament ganhà's quauques sòus. Que pòt vàder ua activitat qui permet de hicà's grèish a la topia. E dab l'inflacion, que pòt estar interessant.
Que consacram la nosta letra a la venta. Que la podetz léger a gratis, de segur !
Un torn de lenga : Véner au qui mei da
Véner quauqu'arren a la dita màger, a la persona qui encareish au prètz mei haut.
Que notam que mei e precedeish lo vèrbe. Que marca ací un grad de superioritat e qu'a ua foncion d'advèrbi.
Aqueste torn qu'ei integrat a ua proposicion subordinada relativa.
Punt de lenga
L'Ostau Bearnés que met en linha ua pièla de fichas pedagogicas peus aprenents, Las Ficas Punts de Lenga, escriutas peu Joan-Pau Latrubesse.
En cada ficha que’s tròban punts de gramatica, de vocabulari, arreproèrs e dísers. La ficha 108 que contunha la seria de fichas consacradas a l'arrenavida de la lenga nosta. Qu'explica tanben la diferéncia enter har lo e har deu entà designar ua activitat o un mestièr.
Un drin de gramatica : concession e grad d'intensitat
La concession que pòt portar sus un adjectiu o un advèrbi e da a la frasa ua nuança d'intensitat.
La proposicion subordinada conjonctiva qu'a ua construccion especifica : per... qui
Qu'ei introdusida per la preposicion per seguit d'un adjectiu o d'un participi passat adjectivat. Aquestes que pòden estar davantejats per los advèrbis tant o mei qui assolidan l'intensitat.
Lo vèrbe de la proposicion conjonctiva qu'ei au subjontiu present o imperfèit en acòrd dab la règla de la concordança deus temps.
Au sud deu domeni gascon, qu'emplegan la conjonccion de subordinacion qui.
Quauques exemples :
- "Qu'ei causa sabuda : per tant qui sian granas las hamièras, la necèra, que i a tostemps òmis tà véner e tà crompar." (R. Lapassada, Sonque un arríder amistós, ed. Reclams)
- Per beròja qui estosse la toa litografia, non valeré pas dinèrs pr'amor qu'ei en un estat shètre.
Un drin de vocabulari : véner / vénder, infinitiu, futur e condicionau...
Aqueste còp, que'vs perpausam un document qui evòca ua conjugason. La carta no 1945 deu volume V de L'Atlàs lingüistic de Gasconha de J. Séguy que presenta la conjugason deu vèrbe véner / vénder, especiaument la variacion deu radicau a l'infinitiu, au futur e au condicionau.
Güeratz en purmèr las chifras seguentas :
lo 1 que remanda a l'infinitiu (IF), lo 7 au futur de l'indicatiu (F) e lo 8 au condicionau (C).
Lo futur e lo condicionau que's fòrman en ajustar las terminasons après l'infinitiu. L'accent tonic que cad sus la darrèra sillaba a cada persona. Que tanh la màger part deus vèrbes, mei que mei los qui s'acaban per -AR e -IR.
Au sud deu domeni gascon, qu'avem l'infinitiu véner. Qu'ei regular. Lo radicau deu futur e deu condicionau qu'ei basat sus l'infinitiu : vener... e las terminasons qui pòrtan l'accent tonic.
Au nòrd qu'avem vénder. Au futur e au condicionau, l'infinitiu acabat per -énder que recep las terminasons en tirar la -e- : vendrèi, vendràs... Au limit èst deu domeni, que retrobam la fòrma sancèra de l'infinitiu : venderèi...
Quan lo monde èran embarrats a casa pendant l'epidemia de Covid, un hèish de personas que hasón l'estruç e que retrobèn colleccions deu temps qu'èran joens. Atau, que gahèn las cartas Pokemon, hèra a la mòda quauques annadas a. Ara, un cèrt nombre qu'an valor e que n'i a qui hèn los revenedors de cartas tiradas d'aqueste manga.
Alavetz, avisatz-ve ! Abans de las getar a las lordèras, espiatz de plan si ne son pas raras e recercadas peus colleccionaires.
Que podetz retrobar l'expression véner au qui mei da en lo diccionari de Simin Palay a l'entrada "dà". Que la poderatz tanben cuélher en lo tablèu de fraseologia creat peu CAP'ÒC, La lenga en 100 tablèus. Aqueste document qu'arrecapta los torns de lengas e expressions deu gascon. Qu'i legeratz per exemple los emplecs especifics d'anar, passar o de tirar. Qu'ei consultader suu site deu CAP'ÒC e disponible tanben suu site deu Congrès.
Hètz beròi e au mes qui vien !
Florence Marcouyre
peu Congrès permanent de la lenga Occitana
Crèdit fòto : Wikimedia Commons e Unsplash
